Smary plastyczne ze względu na różnorodność zastosowań i warunków pracy, muszą posiadać określone właściwości.

Właściwościami tymi są:

• smarność (zdolność tworzenia trwałej warstewki granicznej przez smar),
• lepkość oleju bazowego,
• gęstość oleju bazowego,
• odporność na starzenie (odporność na utlenianie),
• pompowalność (opór przepływu)
• graniczne naprężenie styczne (granica płynięcia),
• właściwości reologiczne,
• stabilność termiczna,
• zdolność ochrony przed korozją,
• odporność na działanie wody.

Najważniejszymi właściwościami przydatnymi przy smarowaniu są własności reologiczne smaru. Najbardziej powszechnym sposobem określania tych własności dla smarów plastycznych jest oznaczanie penetracji, tj. umownej wartości wyrażającej głębokość zanurzenia znormalizowanego stożka penetracyjnego w próbce badanego smaru po ugniataniu. Na podstawie penetracji określa się następnie klasę konsystencji smaru. Podobnie jak lepkość dla olejów smarowych, penetracja jest podstawą klasyfikacji smarów wg tzw. klas konsystencji.
Jedyną, dotychczas ogólnie przyjętą na świecie, klasyfikacją smarów plastycznych jest klasyfikacja według konsystencji, zaproponowana przez amerykański instytut smarów plastycznych NLGI. Krajowym odpowiednikiem jest norma PN-85/C-04095 (uwzględniająca nieco odmienne granice penetracji dla poszczególnych klas konsystencji).

Również ważnym parametrem określającym właściwości smaru jest temperatura kroplenia. Temperatura kroplenia smaru jest to temperatura, przy której spada pierwsza kropla smaru, umieszczonego w naczynku przyrządu Ubbelohdego i ogrzewanego w ściśle określonych warunkach. Na podstawie temperatury kroplenia smaru określa się bezpieczną temperaturę pracy smaru, która jest zwykle niższa o 30º do 90ºC od temp. kroplenia smaru, w zależności od typu smaru.

Ważną właściwością użytkową smarów jest również ich odporność na działanie wody. Zależy ona od rodzaju mydła stosowanego jako zagęszczacz smaru. Ponieważ mydła sodowe, potasowe i mieszane sodowo-potasowe są rozpuszczalne w wodzie, a zatem i smary zawierające te mydła są nieodporne na działanie wody. Pozostałe smary, tj.: litowe, wapniowe, glinowe, są odporne na działanie wody.

Ze względu na różnorodność zastosowań i warunków pracy, od smarów plastycznych wymaga się specjalnych właściwości. W praktyce nie jest możliwe jednoczesne spełnienie wszystkich wymagań, dlatego istnieje wiele gatunków smarów.